مقدّمه
به طور کلی تبعیض معضلی است که در طول تاریخ نمودها و نمونه های فراوان داشته است.
با گذشت قرن ها و تغییر در دیدگاه بشر ، این معضل رو به کاهش گذاشته اما امروزه حتی با وجود گرایش قوانین پیشرفته ی بین المللی به حقوق بشر ، هنوز معضل تبعیض کاملا رفع نشده و همچنان شاهد گزارش هایی از وجود آن هستیم.کشور ایران با امضای قرارداد بین المللی مبارزه با تبعیض در
سال 1346 (1966) عملا موضع خود را مانند دیگر کشورها در جهت رفع این معضل ، مشخص
نمود. بر مبنای قانون عدم تبعیض، هفت دلیل برای تبعیض وجود دارد: جنسیت ، هویت جنسیتی
یا طرز بیان جنسیت ، تمایلات جنسی ، تعلقات قومی ، معلولیت و سن.
طبق همین قانون ، تبعیض برحسب نوع به شکل زیر تقسیم بندی می
شود:
تبعیض مستقیم ، تبعیض غیرمستقیم ، قابلیت ناقص دسترسی ، آزار
و اذیت ، آزار و اذیت جنسی ، دستورالعمل برای تبعیض قائل شدن
تاریخچه ی تبعیض جنسیتی در ورزش کشور
ورزش نیز مانند تمامی فعالیت های اجتماعی ، میدان مبارزه با
تبعیض با تقسیمات نامبرده ی فوق بوده و هست. در شرایط کنونی کشور ، با استناد به
گزارشها و اخبار ورزشی در رسانه ها و جراید ، بیشترین شکایات و حق طلبی ها پیرامون
دو نوع تبعیض جنسیتی و معلولیت بوده است. به طوری که به صراحت برخی از این تبعیض
ها به صورت قانون در کشور درآمده و اجرا می شود همانطور که در بخش آخر مقدمه ذکر
شد.
البته جامعه مردسالار در آمیخته با سنت ها و خرافاتی، که در
بسیاری از موارد خودِ زنان هم در بقای این شرایط نقش داشتند، همیشه در پذیرش برابری
زنان با مردان مقاومت کرده است و همچنان مقاومت می کند.
زنان نیمی از جمعیت جامعه را تشکیل می دهند و علاوه بر آن
به علت نقش مادری و همسری، شادی، نشاط و سلامتی روح و جسمشان بر کل جامعه تاثیر
مثبت می گذارد. در اثر این تلاش پیگیر زنان در عرصه برابری جنسیتی و رفع تبعیض از
زنان بود که جوامع پیشرفته کم کم به ناگزیر با ورزش زنان کنار آمدند. کسب این موفقیت
ها سال ها طول کشید و با تلاش ها و سختی های بسیار حاصل شد که زنان در این عرصه به
عنوان یکی از حوزه های نابرابری زنان متحمل شده اند.
·
نخستین بار در ایران امیرکبیر ورزش را مهم دانست به گونه ای که در مدارس آن را
اجباری نمود. اما به دلیل عدم وجود زیرساخت ها و یک برنامه ریزی منسجم، حتی در
مدارس پسرانه نیز با اصول اساسی ورزشِ کودکان و نوجوانان اجرا نمی شد.
·
در دوران پهلوی ، رضا شاه با رویکرد به دنیای مدرن ، ورزش بانوان در کشور را
پایه ریزی کرد و در این راستا "کانون بانوان" را تاسیس کرد. « تشویق به
ورزش‌های متناسب برای تربیت جسمانی با رعایت اصول سلامت» یکی از مواد اساسنامه ی این
کانون بود و بیشتر نمایشی برای نشان دادن مدرن شدن کشور بود و زنان وسیله ای برای
نشان دادن سیاست های شاهِ وقت بودند. بنابراین در آن زمان ، ورزش بانوان رشد چشمگیری
نداشت. البته فعالیت بانوان در جامعه سنتی و مذهبی کشور برای آنها همیشه مشکل ساز
بود و با رویکرد منفی به آن نگاه می شد. حتی هر بار که نمایش های ورزشی بانوان ترتیب
داده می شد، از سوی روحانیون و جامعه سنتی با مخالفت و محکومیت روبرو می شد.
·
در دوران محمدرضا پهلوی ، ورزش زنان از مدارس شروع شد. در آن زمان ساعتی به
ورزش در مدارس اختصاص داده شد. خواسته ی زنان و فشار آنها برای ورود به عرصه ی ورزش
باعث شد که فرح دیبا در این زمینه هم وارد شود. لازم به ذکر است که فرح پهلوی نیز
چون سیاست های فرهنگی کشور را دنبال می کرد، قصد داشت فرهنگ متاثر از کشورهای
پیشرفته را که مد نظرش بود در ایران رواج دهد، از این رو با تاسیس "کانون
دختران فرح" که فعالیت های مختلفی را در زمینه فرهنگی دنبال می کرد، در زمینه
ورزش نیز قدم های کوتاهی برداشت. او سبب شد که دختران به باشگاه های ورزش بروند و
آن هایی که در عرصه ورزش کار می کردند، دختران دیگر را به ورزش کردن تشویق نمایند.
باید گفت که این فعالیت های ورزشی خالی از تبعیض هم نبود. زیرا بیشترین امکانات
ورزشی برای زنان مربوط به قشر مرفه جامعه بود و امکانات ورزشی بیشتر در بالای شهر
تهران و شهرستان های بزرگ برای زنان وجود داشت. و این خود نمودی از تبعیض، نابرابری
و ظلمی بود که به دختران و زنان در ایران روا می شد. با تمام کاستی ها، زنان در
ورزش روز به روز پیشرفت هایی را تجربه می کردند که روحیه مبارزه جوی زن ایرانی را
به رخ می کشید. حضور زنان در عرصه های بین الملی در ایران در سال 1337 در المپیک
توکیو کلید خورد، که تنها سه ورزشکار زن درآن شرکت داشتند. اوج ورزش حرفه ای زنان
نیز در سال 1353 در هفتمین بازی های آسیایی رقم خورد که زنان در رشته های محدودی
شرکت داشتند.
·
با رخداد انقلاب در ایران و برپایی جمهوری اسلامی از سال 1357 (1979) ، زنان ایرانی
با چالش های بزرگی روبرو شدند که ورزش یکی از آنها بود. مشروعیت ورزش زنان در چهار
سطح مورد سئوال قرار می گرفت:
1.
شریعت و ورزش زنان
2.
غربی بود ورزش و مغایرت آن با فرهنگ ملی و دینی
3.
پوشش غیر اسلامی
4.
مختلط بودن ورزش زنان و مردان
موارد تبعیض جنسیتی در ورزش دنیا
تبعیض بین زنان و مردان در ورزش ریشه‌های تاریخی نیز دارد.
در جوامع مختلف، فعالیت فیزیکی از گذشته‌ها، کاری مردانه به حساب می‌آمد زیرا زنان
همواره موجوداتی ظریف و آسیب‌پذیر به شمار می‌رفتند.
-
پیر کوبرتن، پدر المپیک مدرن، ورزش زنان را "نازیبا" توصیف کرد و
اظهار کرد که مسابقات زنان جالب و مناسب نیست. با این حال در سال ۱۹۰۰ به تعدادی
از زنان حق شرکت در بازی‌های المپیک داده
شد.
-
یکی از اختلافات بزرگ بین مردان و زنان ورزشکار، شرایط مالی و درآمد است. در
رنکینگ ۱۰۰ ورزشکار پر درآمد جهان تنها یک زن (سرنا ویلیامز) وجود دارد. او در این
لیست نفر ۵۱ است و سالانه درآمدی برابر ۲۷ میلیون دلار (۶۶ میلیون دلار کمتر از کریستیانو
رونالدو) دارد. درآمد و پاداش‌های ورزشکاران زن در جهان فاصله زیادی با ورزشکاران
مرد دارد.
-
تیم فوتبال زنان آمریکا که در سال ۲۰۱۵ قهرمان جام جهانی شد، ۲ میلیون دلار
پاداش گرفت. این در حالی است که قهرمان جام جهانی ۲۰۱۴ فوتبال مردان، ۳۵ میلیون
دلار دریافت کرد.
-
وین رونی، کاپیتان سابق تیم ملی انگلیس هفته‌ای ۴۰۰ هزار دلار درآمد دارد،
در حالی که استف هیوتون، کاپیتان تیم فوتبال زنان انگلیس هفته‌ای ۱۶۰۰ دلار درآمد
دارد.
-
به گزارش ایسنا در کردستان ، عکاسی از بانوان لیگ برتری ممنوع است. باتوجه به
حکم فدراسیون های مربوطه و سخت گیری ناظرین فدراسیون و در دست داشتن کاغذی مبنی بر
اینکه حضور آقایان برای اطلاع رسانی ممنوع است، همیشه این رقابت ها در خفا برگزار
می شود. چرا تنها در یک بازی گزینشی می توان عکس گرفت، چرا زمانی برای عکاسی و تهیه
خبر از یک رویداد ورزشی اجازه می گیرم با اعمال قانون و حکم فدراسیون مواجه می شویم؟
چرا در بازی بانوان مسئولین آقا می توانند وارد سالن شوند ولی عکاسان و خبرنگاران
اجازه عکاسی ندارند؟ آیا آنها محرمند و اصحاب رسانه نامحرم؟
-
به نقل از ایلنا طیبه سیاوشی کارشناس علوم‌سیاسی و نماینده مردم تهران در مجلس
شورای اسلامی معتقد است ورزشکارانی که اخیراً مهاجرت کردند، عِرقِ ملی به وطن و ایران
را حفظ کرده‌اند اما موضوع‌شان، بحث تبعیض‌ها و محدودیت‌هاست که اگر همچنان بر
روند سابق اصرار کنیم، این مهاجرت‌ها افزایش خواهد یافت. وی اشاره کرد که در
قوانین بودجه‌ی سنوات گذشته، ردیف مستقل تحت عنوان برنامه‌ی توسعه‌ی ورزش زنان
وجود داشت اما در لایحه‌ی سال 1399، ردیف مستقل برداشته شده و تنها در اقدامات قید
شده است.
-
به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی تیتر برتر ، فاصله بین فوتبال زنان و مردان در
همه جهان وجود دارد. شکافی که بهانه آن بی‌کیفیتی فوتبال زنان است و در طول دهه‌ها
منجر به تبعیضی بزرگ شده است. تبعیضی که در فوتبال ایران هم وجود دارد. این اختلاف
و تبعیض از نحوه پوشش بازی‌ها تا شکل جوایز بهترین‌های فوتبال زنان و مردان به چشم
می‌خورد. تا جایی که زهرا قنبری، بازیکن شهرداری بم ، ضمن شکایت از دیده نشدن ،
عدم پوشش مسابقات بانوان و بی اطلاعی از تفاوت جوایز نقدی بخش مردان با زنان ،
متفاوت بودن شکل تندیس پاداش ورزشکاران مرد و زن را نیز نماد واضح تبعیض جنسیتی در
ورزش ایران دانست.
علل ایجاد تبعیض جنسیتی در ورزش
بخشی از پژوهش های نهادهای طرفدارِ حقوقِ بانوان ، برخی از
علل ایجاد این معضل را متوجه خودِ بانوان و عدم یکپارچگی و آگاهی آنان دانسته است.
به طور مثال ، آمارهای بخش زنان سازمان ملل نشان می‌دهد که ۴۹ درصد زنان بعد از رسیدن
به سن بلوغ ورزش را کنار می‌گذارند. یا اینکه کمتر از ۳۰ درصد مدیران ورزشی زن
هستند و یا در ۲۸ فدراسیون جهانی تنها ۱۸ درصد اعضای هیات مدیره زن هستند.
سخن پایانی
متاسفانه جامعه ی امروز کشور ایران خشن است و این یعنی روح
مهربانی و شادی در جامعه حاکم نیست. از آنجایی که منبع تولید معرفت و مهربانی
خانواده ، زن است اما درگیری های فکری ناشی از معیشت ساده و بی تجمل که از حقوق
اولیه ی انسانهاست ، باعث می شود تا سطح آگاهی بانوان برای مقابله مؤثر با تبعیض
جنسیتی به حد مطلوب نرسد.
از طرفی یکی از موارد مورد بحث کلیشه‌های جنسیتی است که از
خانواده‌ها شروع شده و تا سطح اجتماع ادامه می‌یابد. در بسیاری از جوامع به خصوص
جوامع سنتی‌تر از همان کودکی از دختران انتظار می‌رود که نقش‌های مادری و خانه داری
را بیاموزند. بازی‌هایی که دختران به آن ترغیب می‌شوند، بازی با عروسک ، اسباب بازی‌های
خانه داری مثل وسائل خانه است. بازی‌هایی که پسران بیشتر به آن تشویق می‌شوند بازی‌هایی
مثل ماشین بازی، تفنگ بازی و اسباب بازی‌های ابزاری است. همچنین کودکان دختر بیشتر
برای بازی‌های آرام‌تر و غیرفعال‌تر و بازی‌هایی که بر مراقبت و ارتباط تاکید دارد
مثل مامان بازی و پسران بیشتر برای بازی‌های فعال‌تر و گروهی مثل دزد و پلیس بازی
ترغیب می‌شوند. موارد ذکر شده به معنای برتری یک نوع از علایق نیست، چه بسا کودکان
به دلیل تفاوت‌های زیستی عموما به این فعالیت‌های متفاوت کشیده می‌شوند. برای مثال
دختران به طور غریزی گرایش به مراقبت دارند. همچنین پسران به طور تکاملی گرایش بیشتری
به بازی‌های رقابتی و قدرتی پیدا می‌کنند. اما مساله جایی ایجاد می‌شود که خانواده‌ها
بدون توجه به علاقه و ویژگی‌های اصلی کودکان تنها بر اساس جنسیتشان انتظاراتی
داشته و تنها برخی فعالیت‌ها را از آنها بپذیرند. برای مثال ممکن است دختری که
علاقه و استعداد در فوتبال دارد، در خانواده هرگز پذیرفته نشود و والدین سعی کنند
او را به سمت فعالیت‌های دیگری که به نظرشان بیشتر دخترانه است سوق دهند. یا پسری
که علاقه و استعداد فنی دارد ممکن است بیشتر از پسری که استعداد‌های هنری دارد پذیرفته
و حمایت شود.
در نتیجه قبل از انتظار از جامعه ، والدین ابتدا باید خود
در زمینه ی آگاهی از حقوق ذاتی و اندوختن علم بیشتر نسبت به مسائل اجتماعی و
فرهنگی تلاش کنند و همچنین بدون گرایش به دختر یا پسر داشتن می بایست روحیه ی حق
طلبی فرزندان خود را از طفولیت تقویت نمایند تا برآیند این اقدامات ، از بین بردن
انواع تبعیض در جامعه باشد.
محمد حسن حسن زاده مهرآبادی – ماه می 2020
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر